Szkolny Program Profilaktyki

Szkoły Podstawowej Nr 2

im. Bohaterów Westerplatte

we Wschowie

na rok szkolny 2014/2015

 WSTĘP

 Profilaktyka – to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określanych jako zachowania ryzykowne.

Badania wykazały, że zachowania ryzykowne mogą się również nawzajem zastępować i najczęściej ze sobą współwystępują. Zachowanie młodego człowieka zależy  od jego indywidualnych cech oraz od czynników występujących w środowisku (J. Szymańska, 2002). Mogą to być czynniki chroniące lub czynniki ryzyka.

Do czynników chroniących należą:

• silna więź emocjonalna z rodzicami,
• zainteresowanie nauką szkolną,
• regularne praktyki religijne,
• poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych,
• przynależność do pozytywnej grupy (J. Szymańska, 2002).

Czynniki ryzyka to cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych, takie jak:

• wysoki poziom lęku i niepokoju,
• niska samoocena,
• niedojrzałość emocjonalna i społeczna,
• słaba kontrola wewnętrzna,
• nierealistyczne oczekiwania wobec siebie i otoczenia,
• brak zainteresowania nauką szkolną,
• zaburzenia więzi z rodzicami,
• nieprawidłowa struktura rodziny.

Wzmocnienie czynników chroniących i eliminowanie lub osłabianie czynników ryzyka to skuteczna profilaktyka. Działania te powinny być adresowane do całego środowiska szkolnego, tj. uczniów, rodziców, nauczycieli oraz innych osób zatrudnionych w szkole.

Działania profilaktyczne można realizować na trzech poziomach.

Profilaktyka pierwszorzędowa (grupy niskiego ryzyka). Działaniami obejmuje się szerokie nie zdiagnozowane populacje. Realizatorami działań w polityce pierwszorzędowej są nauczyciele wspierani przez psychologów, pedagogów i innych specjalistów, a terenem działań jest głównie szkoła.

Profilaktyka drugorzędowa (grupy podwyższonego ryzyka). Np. poradnictwo rodzinne

 i indywidualne, socjoterapia. Realizatorami są głównie specjaliści: psychologowie, pedagodzy, socjoterapeuci, trenerzy. Działania prowadzone są najczęściej w formie zajęć specjalistycznych w szkołach, świetlicach terapeutycznych, poradniach psychologiczno – pedagogicznych i poradniach specjalistycznych.

Profilaktyka trzeciorzędowa (grupy wysokiego ryzyka). Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego i degradacji społecznej oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie. Leczenie, rehabilitacja, resocjalizacja.                              (Z. Gaś, 1997).

 I.  PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia                    ogólne w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2009r. Nr 1, poz. 1 )
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. z 2003r. Nr 26, poz. 226).
• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego. (Dz. U.  Nr 111, poz. 535,z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U.   Nr 35, poz. 230 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003r.
  Nr 24, poz. 198).
• Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55).
• Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.
  z 2003r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.).
• Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z listopada 1989r., ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r.

II.  DIAGNOZA PROBLEMÓW

 Nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog dokonali diagnozy problemów dydaktyczno - wychowawczych szkoły na podstawie:

·         obserwacji zachowań uczniów,

·         wywiadów z nauczycielami i pracownikami szkoły,

·         rozmów z rodzicami,

·         wywiadów środowiskowych,

·         analizy dokumentacji szkolnej,

·         informacji z instytucji wspomagających szkołę,

·         na podstawie ankiet ewaluacyjnych dla rodziców, uczniów i nauczycieli przeprowadzonych w ramach ewaluacji wewnętrznej.

W oparciu o informacje uzyskane z w/w źródeł wyłoniono następujące obszary działań objęte programem:

1.    Bezpieczeństwo w szkole i w środowisku poza szkolnym.

2.    Wulgaryzmy, przemoc i agresja w szkole.

3.    Spóźnienia uczniów i frekwencja na zajęciach.

4.    Motywowanie uczniów do nauki, wdrażanie do samodzielności.

5.    Zachowania ryzykowne wśród dzieci i młodzieży: palenie papierosów, spożywanie alkoholu i używanie narkotyków.

6.    Wyrabianie krytycznego stosunku do środków masowego przekazu.

Aby zapobiec tego typu zjawiskom i tworzyć „bezpieczną szkołę”, „szkołę wolną od nałogów i przemocy” obecny Szkolny Program Profilaktyki koncentrować się będzie na eliminowaniu lub osłabianiu zachowań problemowych wśród uczniów.

            Działania adresowane są również do rodziców, nauczycieli i wszystkich pracowników szkoły w celu ścisłej współpracy owocującej pozytywnymi efektami działań.

III. PROFILAKTYKA W SZKOLE

Szkolny program profilaktyki adresowany do uczniów, nauczycieli i rodziców jest spójny z treściami zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego
i Programem Wychowawczym Szkoły i dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska.

W szkole prowadzona będzie profilaktyka pierwszorzędowa, a wobec niektórych uczniów działania z obszaru profilaktyki drugorzędowej.

            Profilaktyka pierwszorzędowa skierowana będzie do grup niskiego ryzyka, czyli  do wszystkich uczniów i rodziców. Jej celem jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji.

            Profilaktyka drugorzędowa skierowana będzie do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest ograniczenie dysfunkcji, umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych. W przypadku zarejestrowania przez dyrektora lub pedagoga negatywnych i aspołecznych zachowań podejmowane będą w szkole działania w celu wyeliminowania skutków tych zachowań:

1. Dyrektor lub pedagog podejmuje systematyczne rozmowy z uczniem, a następnie z włączeniem rodziców;
2. Dyrektor lub pedagog kieruje ucznia do specjalistycznych poradni lub lekarzy specjalistów;
3. Dyrektor lub pedagog obejmuje opieką uczniów będących w trudnej sytuacji materialnej (zwolnienie z opłat PZU, dyskretne akcje charytatywne na rzecz ucznia itp.);
4. Dyrektor lub pedagog systematycznie współpracuje z Policją, Sądem dla Nieletnich;
5. Pedagog sprawuje opiekę nad uczniami posiadającymi opinię z poradni PPP.

Stosowane będą również procedury postępowania nauczycieli w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży przestępczością i demoralizacją.

W ramach programu podjęte zostaną:

• działania informacyjne (z zakresu podnoszenia świadomości w przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa i dostarczenia adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych w celu umożliwienia dokonania racjonalnych wyborów),
• działania edukacyjne (pomoc w rozwijaniu np. umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia),
• działania alternatywne (pomoc w zaspokojeniu potrzeb np. sukcesu, przynależności oraz satysfakcji życiowej z zaangażowania się w działalność artystyczną, społeczną, sportową),
• działania interwencyjne (pomoc w rozwiązywaniu problemów i wsparcie w sytuacjach kryzysowych).

 Treści programu realizowane będą podczas:

• lekcji,
• godzin do dyspozycji wychowawcy,
• ścieżek edukacyjnych: edukacja prozdrowotna, czytelniczo - medialna, regionalna,
• zajęć z pedagogiem lub psychologiem szkolnym,
• zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów,
• zajęć pozalekcyjnych,
• konkursów,
• wycieczek, biwaków szkolnych.

Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych

1.    Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna we Wschowie

2.    GKPPAiPR we Wschowie.

3.    Komenda Powiatowa Policji we Wschowie

4.    Sąd Rejonowy we Wschowie -  Kuratorzy Sądu Rodzinnego i Nieletnich

5.    Urząd Miasta i Gminy we Wschowie

6.    Straż Miejska

7.    Straż Pożarna.

IV.  CELE PROGRAMU PROFILAKTYKI

Cele ogólne:

1. Podejmowanie działań związanych z edukacją dla bezpieczeństwa i zapobiegania zachowaniom problemowym wśród uczniów.
2. Działania wzmacniające czynniki chroniące uczniów przed patologią.
3. Zintegrowanie działań szkoły z działaniami prowadzonymi w tym zakresie w środowisku lokalnym.

4. Wsparcie rodziny w jej funkcji wychowawczej (psychoedukacja, pedagogizacja), ewentualnie interwencje z włączeniem instytucji działających na rzecz dziecka
   i rodziny.
5. Wypracowanie i konsekwentna realizacja jednolitych systemów: reagowania na przemoc i agresję, zapobiegania wagarowaniu i uzależnieniom.

Cele szczegółowe:

1. Poznanie przyczyn absencji uczniów w szkole.
2. Ustalenie płaszczyzn przeciwdziałania tej patologii szkolnej.
3. Wdrażanie programów interwencyjnych wobec uczniów o niskiej obecności w szkole.
4. Wdrażanie jednolitych zasad usprawiedliwiania nieobecności uczniów.
5. Wdrażanie jednolitych zasad postępowania w przypadku spóźnień uczniów.
6.  Eliminowanie agresywnych zachowań uczniów i stosowanej przez nich przemocy.
7. Pomoc psychologiczno – pedagogiczna uczniom mającym problemy wychowawcze (udział w zajęciach specjalistycznych, socjoterapeutycznych, psychoedukacyjnych).
8. Wdrażanie uczniów do przestrzegania zasad i norm zachowań obowiązujących w życiu każdego człowieka.
9. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną.
10. Przybliżenie negatywnych konsekwencji zachowań agresywnych.
11. Uwrażliwienie uczniów na poszanowanie godności innych.
12. Motywowanie uczniów do nauki, wskazywanie wartości jakie niesie właściwe wykształcenie.
13. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w szkole i poza nią.
14. Przybliżenie negatywnego wpływu uzależnień od telewizji i komputera.
15. Reagowanie na próby sięgania przez uczniów po substancje uzależniające i udzielanie pomocy w poradniach specjalistycznych.
16. Wzmacnianie postaw asertywnych w sytuacjach zachowań ryzykownych wśród dzieci i młodzieży.
17. Wykształcenie właściwej postawy wobec problemów uzależnień.
18. Prowadzenie edukacji prozdrowotnej wśród uczniów, rodziców, nauczycieli.
19. Dostarczenie wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów i stosowania narkotyków.
20. Dostarczanie wiedzy o prawie karnym stosowanym wobec nieletnich i uświadamianie konsekwencji życiowych wchodzenia w konflikt z prawem.

W ramach Szkolnego Programu Profilaktyki w szkole realizowane są:

·         programy współfinansowane ze środków Ministerstwa Sportu „Mały Mistrz” (trzyletni program realizowany w jednej klasie I – III) i „Umiem pływać” dla uczniów klas III.

·         program MEN „Wyprawka szkolna”,

·         program prewencyjno-profilaktyczny „Bezpieczna szkoła” i „Bezpieczne wakacje  z LUPO”,

·         program „Owoce i warzywa w szkole”,

·         program „Szklanka mleka”,

·         program profilaktyczny „Między nami kobietkami”.

V.  PLANOWANE EFEKTY

Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej:

• Wyeliminowanie nieusprawiedliwionych nieobecności uczniów w zajęciach szkolnych.
• Wyeliminowanie spóźnień.
• Poprawa frekwencji uczniów.
• Zmniejszenie przypadków zachowań agresywnych, łamania Statutu Szkoły, ulegania negatywnym wpływom rówieśników.
• Wzrost poczucia bezpieczeństwa w szkole i poza nią.
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zetknięcia z agresją i przemocą.
• Nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia innych.
• Posiadanie przez nauczycieli umiejętności postępowania w sytuacjach problemowych i stosowania form pomocy.
• Identyfikacja uczniów ze środowiskiem szkolnym.
• Uzyskanie pomocy psychologiczno – pedagogicznej.
• Wzrost motywacji do nauki, umiejętność właściwego planowania nauki.
• Nabycie przez uczniów, rodziców wiedzy o negatywnym wpływie środków masowego przekazu.
• Nabycie przez uczniów, rodziców wiedzy o szkodliwości używek i środków odurzających.
• Zaangażowanie i udział rodziców w oferowanych szkoleniach, warsztatach.
• Zdobycie przez uczniów i rodziców wiedzy  na temat skutków prawnych i społecznych palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania środków odurzających.
• Zdobycie przez uczniów i rodziców wiedzy  na temat skutków prawnych i społecznych za niewłaściwe wykorzystanie komunikatorów społecznościowych, telefonów komórkowych, itp.
• Dostrzeganie korzyści płynących z prowadzenia zdrowego stylu życia.

 Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki drugorzędowej:

·         Zdobycie przez nauczycieli i rodziców wiedzy w zakresie profilaktyki drugorzędowej.

·         Korzystanie przez rodziców ze wsparcia instytucji profesjonalnych (Poradnia  Psychologiczno – Pedagogiczna, Policja, Poradnie Specjalistyczne).

·         Wycofanie się uczniów z ryzykownych zachowań.

·         Uczestnictwo dzieci i młodzieży w zajęciach socjoterapeutycznych na terenie szkoły i placówek specjalistycznych.

VI. PLAN ZADAŃ I DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki do realizacji w roku szkolnym 2013/2014

1. Działania zmierzające do wyeliminowania nieporadności wychowawczej rodziców.

2. Działania zmierzające do podniesienia motywacji do nauki.

3. Działania zmierzające do przeciwdziałania zachowaniom agresywnym.

4. Działania zmierzające do kształtowania właściwych postaw i zachowań.

5. Działania zmierzające do przeciwdziałania spóźnieniom i wagarom.

6. Działania zmierzające do przeciwdziałania alkoholizmowi.

7. Działania zmierzające do przeciwdziałania nikotynizmowi.

8. Działania zmierzające do przeciwdziałania narkomanii.

VII.  DZIAŁANIA ALTERNATYWNE

1.    Organizacja zajęć pozalekcyjnych:

·         Koła przedmiotowe

·         Koła zainteresowań

·         Zajęcia sportowe

2.    Praca w organizacjach działających w szkole

·         Działalność Samorządu Uczniowskiego

·         Działalność ZHP.

3.    Udział w przedsięwzięciach:

·         Apele

·         Gazetki tematyczne

·         Konkursy plastyczne, artystyczne

4.    Propagowanie i organizacja konkursów i zawodów

·         Udział w konkursach wiedzy

·         Udział w zawodach sportowych

5.    Akcje charytatywne

·         Włączanie uczniów w akcję „Uśmiech pod choinkę”

·         Udział w akcji „ Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy”

·         Udział w akcji „Góra grosza”

·         Udział w akcji „I Ty możesz zostać Świętym Mikołajem”

6.    Organizacja imprez i wycieczek

·         Dyskoteki szkolne

·         Wycieczki klasowe

·         Seanse filmowe

·         Akademie i uroczystości szkolne.

VIII.  MONITOROWANIE  I  EWALUACJA

Informacje niezbędne do ewaluacji uzyskane zostaną poprzez:

• Analizowanie pracy profilaktycznej na bieżąco, zgodnie z potrzebami.

• Rozmowy z rodzicami uczniów o efektach realizacji programu profilaktycznego.
• Wymianę uwag, spostrzeżeń i własnych doświadczeń podczas spotkań szkolnego zespołu wychowawczego, zespołów przedmiotowych..
• Obserwację zachowań uczniów (wpisy do zeszytów uwag, dokumentacja wychowawcy i pedagoga).
• Analizę dokumentów szkolnych (dzienniki, protokoły, plany pracy).
• Analizę sprawozdań z realizacji działań profilaktycznych, wychowawczych, zdrowotnych na posiedzeniach Rad Pedagogicznych.
• Badania ankietowe wśród uczniów, rodziców, nauczycieli.

LITERATURA:

1. Szymańska J. „Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki”, CMPPP, Warszawa 2002
2. Gaś Z. „Profilaktyka w szkole. Zapobieganie uzależnieniom uczniów”, CMPPP Warszawa 1997
3. Kosińska E. „Jak w szkole można przeciwdziałać zachowaniom agresywnym”. Wszystko dla szkoły nr 5/2000
4. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu „Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych”. Poradnik dla nauczycieli, Warszawa 2005
5. Szostak S., Tabaka A. „Porozmawiajmy o agresji”, Rubikon, Kraków 2004
6. Gwizdek B., Sołtys E.  „Gimnazjalny projekt profilaktyczno – wychowawczy”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2000.